آکادمی اطلاعات ملی ترکیه (MİA) گزارشی تحلیلی با عنوان «جنگ ۱۲ روزه و درس‌هایی برای ترکیه» منتشر کرده که به بررسی تنش‌های نظامی اخیر میان ایران و اسرائیل در فاصله زمانی ۱۳ تا ۲۴ ژوئن ۲۰۲۵ می‌پردازد؛ درگیری که افکار عمومی از آن با نام «جنگ ۱۲ روزه» یاد می‌کنند.

در این گزارش، ابعاد نظامی، اطلاعاتی، سیاسی و فناورانه درگیری به‌صورت مفصل ارزیابی شده و به درس‌های راهبردی قابل‌استخراج برای ترکیه اشاره شده است.

این درگیری نظامی که در مدت‌زمانی کوتاه تعادل منطقه‌ای را برهم زد، از برتری هوایی تا حملات سایبری، از عملیات‌های روانی تا توانمندی‌های صنایع دفاعی، در چشم‌اندازی گسترده موردبررسی قرار گرفته است.

در گزارش آکادمی اطلاعات ملی، آینده تقابل ایران و اسرائیل و گام‌هایی که ترکیه باید در برابر سناریوهای احتمالی بردارد، نیز به شکلی جامع تشریح شده است.

برجسته‌شدن جنگ سایبری، حملات الکترونیکی و دستکاری دیجیتال

در این گزارش تأکید شده که درگیری نظامی ۱۲ روزه نمونه‌ای برجسته از جنگ‌های نسل جدید است که در مدت‌زمانی کوتاه تأثیرات عمیقی برجا گذاشته‌اند. درگیری با حملات هوایی غافلگیرانه و عملیات‌های ترور اسرائیل آغاز و با بمباران تأسیسات هسته‌ای ایران توسط آمریکا پایان یافت.

در گزارش آمده است که فناوری‌های جنگی مدرن، به‌ویژه عناصر هوایی، چگونه روند درگیری را تغییر داده‌اند. در این میان، ابزارهایی مانند جنگ سایبری، حملات الکترونیکی و عملیات‌های فریب افکار عمومی به شکل ویژه‌ای برجسته شده‌اند.

گزارش می‌نویسد این تنش نظامی نشان داد که دوران جدیدی از درگیری‌ها آغاز شده که فراتر از ارتش‌های سنتی، بر اشکال چندلایه و پیچیده نبرد متمرکز است.

همچنین، گزارش نشان می‌دهد که شبکه‌های اطلاعاتی و عملیاتی اسرائیل که سال‌ها درون ایران فعالیت داشته‌اند، در تعیین سرنوشت این درگیری نقشی حیاتی ایفا کرده‌اند و ساختارهای مدرن اطلاعاتی توانسته‌اند روند درگیری را تغییر دهند.

لزوم آمادگی ترکیه برای تهدیدات مشابه

در این گزارش آمده که ایران سعی داشت با استفاده از ظرفیت پیشرفته موشک‌های هایپرسونیک توازن ایجاد کند، اما سامانه‌های پدافند هوایی چندلایه باعث شد موفقیت این موشک‌ها محدود بماند.

بااین‌حال، دشواری اسرائیل در مقابله با این موشک‌ها نشان می‌دهد که ترکیه نیز باید برای تهدیدات مشابه آمادگی داشته باشد. ازاین‌رو، مدرن‌سازی سامانه‌های دفاع هوایی و تقویت توانمندی‌های ضد موشکی پیشنهاد شده است.

در بخش دیگری از گزارش تصریح شده که درگیری صرفاً نظامی نبود، بلکه به یک نبرد دیجیتال نیز تبدیل شد.

ایران و اسرائیل از طریق حملات سایبری هم به زیرساخت‌های یکدیگر آسیب زدند و هم سعی کردند افکار عمومی را تحت‌تأثیر قرار دهند. اقدام ایران برای مسدودسازی اپلیکیشن‌هایی چون واتساپ، به‌عنوان نشانه‌ای از اثرات روانی درگیری بر جامعه توصیف شده است.

بر همین اساس، بر اهمیت راهبردی امنیت دیجیتال، حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی و توسعه نرم‌افزارهای ملی و بومی برای ترکیه تأکید شده است.

همچنین، به ضعف سامانه‌های هشدار اولیه و زیرساخت‌های پناهگاهی در ایران اشاره شده که موجب تلفات غیرنظامی به‌ویژه در تهران و سایر شهرها شده است. این در حالی است که ساختار پیشرفته دفاع غیرنظامی اسرائیل، مانع از رخ‌دهی وضعیت مشابه در آن کشور شده است.

در گزارش آمده است که ترکیه نیز باید در کلان‌شهرهای خود زیرساخت‌های مشابهی ایجاد کند، چراکه ظرفیت دفاع غیرنظامی در آینده، نقش حیاتی خواهد داشت.

لزوم توسعه راهکارهای داخلی و ملی

در ادامه گزارش، اهمیت فرآیند یکپارچه‌سازی و ادغام سامانه‌های سرنشین‌دار و بدون سرنشین در نیروی هوایی ترکیه مورد تأکید قرار گرفته و توصیه شده که علاوه بر ظرفیت تولید انبوه، باید راهکارهای داخلی و ملی برای استفاده از فناوری‌های غیرنظامی در حوزه نظامی نیز توسعه یابد.

در همین راستا، بر لزوم برنامه‌ریزی چندوجهی و بلندمدت در حوزه صنایع دفاعی ترکیه تأکید شده است.

در گزارش همچنین هشدار داده شده که اگر راه‌حل‌های دیپلماتیک در ایران مسدود شود، بی‌ثباتی منطقه‌ای اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. این وضعیت ممکن است باعث مهاجرت‌های گسترده به سمت ترکیه، اختلال در تأمین انرژی و ایجاد تهدیداتی در مرزهای کشور شود. از این‌رو، آمادگی برای این سناریوها ضروری ارزیابی شده است.

پیشنهاد توسعه سیاست‌های امنیتی پیشگیرانه

در ارزیابی آکادمی اطلاعات ملی ترکیه، آمده است که اگر درگیری جدیدی میان ایران و اسرائیل رخ دهد، شدت آن از درگیری‌های پیشین بیشتر خواهد بود و ترکیه باید راهبردی چندوجهی در برابر این احتمال تدوین کند.

همچنین، در گزارش تصریح شده که صنایع دفاعی یکی از اهداف اصلی سرویس‌های اطلاعاتی خارجی است و ترکیه باید برای محافظت از فعالان این حوزه، سیاست‌های امنیتی پیشگیرانه توسعه دهد.

در پایان، آموزش نیروهای کلیدی، سامانه‌های هشدار سریع و اقدامات حفاظت دیجیتال به‌عنوان عوامل تعیین‌کننده در جنگ‌های احتمالی آینده معرفی شده‌اند.