پروژه زباله صفر  که در ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۷ با شعار «زمین، خانه مشترک ما» و با هماهنگی وزارت محیط‌زیست، شهرسازی و تغییرات اقلیمی ترکیه آغاز شد، طی هشت سال گذشته به یک جنبش جهانی محیط زیستی تبدیل شده است.

این جنبش در این مدت توانسته در حوزه‌های مختلف از جمله محیط زیست، انرژی، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و مدیریت فضای دفن زباله صرفه‌جویی کند و هم به اقتصاد و هم به آینده ترکیه سرمایه‌گذاری کرده است.

در چارچوب پروژه «زباله صفر آبی» که در ۱۰ ژوئن ۲۰۱۹ با حمایت امینه اردوغان، بانوی اول ترکیه، آغاز شد، تاکنون حدود ۵۸۵ هزار تن زباله دریایی از محیط زیست دریایی جمع‌آوری و برای دفع مناسب ارسال شده است.

جنبش زباله صفر با شعار «در هشتمین سال برای ۸ میلیارد انسان» به فعالیت خود ادامه می‌دهد و کمپین‌های آگاهی‌بخشی آن در شبکه‌های اجتماعی با هشتگ «#SıfırAtıkla8Yıl» برگزار خواهد شد تا اهمیت مدیریت پسماند و حفاظت از محیط زیست برای همه مردم جهان برجسته شود.

بازیافت ۷۴.۵ میلیون تن پسماند در هشت سال

در چارچوب این پروژه، تاکنون ۲۰۵ هزار ساختمان به سیستم مدیریت زباله صفر مجهز شده و نرخ بازیافت پسماند از ۱۳ درصد در سال ۲۰۱۷ به ۳۶.۰۸ درصد در سال ۲۰۲۴ رسیده است. ترکیه هدف دارد تا سال ۲۰۳۵ این نرخ را به ۶۰ درصد برساند.

در مجموع، ۷۴.۵ میلیون تن پسماند بازیافت شد که شامل ۳۲.۵ میلیون تن کاغذ و مقوا، ۹.۱ میلیون تن پلاستیک، ۳.۱ میلیون تن شیشه، ۶.۴ میلیون تن فلز و ۲۳.۴ میلیون تن پسماند ارگانیک و سایر مواد قابل بازیافت است.

این پروژه به بیش از ۲۵ میلیون نفر آموزش داده و ۲۵۶ میلیارد لیر به اقتصاد ترکیه کمک کرده است. این منابع معادل صرفه‌جویی در قبض برق سالانه ۱۰ میلیون خانوار، ساخت ۱۰ بیمارستان شهری یا بیش از ۵۰۰ مدرسه و ایجاد فرصت شغلی برای صدها هزار نفر است.

اجرای این پروژه باعث صرفه‌جویی ۱.۷۱ تریلیون لیتر آب شد که معادل مصرف آب هفت ساله استانبول و کافی برای دوش گرفتن روزانه ۱۰ میلیارد نفر به مدت یک سال است. همچنین ۵۴.۶ میلیارد لیتر سوخت فسیلی صرفه‌جویی شد که می‌توان انرژی معادل ۲۲۷.۳ میلیارد کیلووات ساعت یا به عبارتی نیاز برق سالانه ۴۰ میلیون خانوار را تأمین کرد.

با این پروژه از قطع ۵۵۲.۷ میلیون درخت معادل ۱۰ هزار کیلومتر مربع جنگل در آمازون یا ۶ درصد کل جنگل‌های ترکیه جلوگیری شد. علاوه بر این، انتشار ۱۵۰ میلیون تن دی‌اکسید کربن که معادل انتشار سالانه توسط ۳۰ میلیون خودرو است، کاهش یافته و ۲۸۴ میلیون متر مکعب فضای دفن پسماند که معادل حدود ۴۰ هزار زمین فوتبال است، آزاد شد.

این دستاوردها نشان می‌دهد که زباله صفر نه تنها به محیط زیست کمک کرده بلکه سرمایه‌گذاری مهمی برای اقتصاد و منابع طبیعی ترکیه محسوب می‌شود.

جمع‌آوری روزانه ۵۰ هزار بسته نوشیدنی

سیستم مدیریت ودیعه که تحت نظارت آژانس محیط زیست ترکیه (TÜÇA) وابسته به وزارت محیط‌زیست، شهرسازی و تغییرات اقلیمی ترکیه اجرا می‌شود، نخست در سال ۲۰۱۹ در شهرستان کیزیلجا حامام آنکارا به صورت پایلوت راه‌اندازی شد و از فوریه ۲۰۲۵ به استان ساکاریا نیز گسترش یافت. سپس پروژه در استان‌های سامسون، ارضروم، قونیه، غازی‌عینتاب، مرسین و ازمیر نیز اجرا شد و اکنون در ۷ منطقه به فعالیت خود ادامه می‌دهد.

در آنکارا، دستگاه‌های بازگردانی ودیعه‌ای در ساختمان اصلی وزارتخانه‌ها، ساختمان آژانس محیط زیست ترکیه و مجتمع ریاست جمهوری نصب شده‌اند. تاکنون ۵.۸ میلیون بسته نوشیدنی یک‌بار مصرف جمع‌آوری و بازیافت شده و به طور متوسط روزانه ۵۰ هزار بسته توسط شهروندان به این دستگاه‌ها تحویل داده می‌شود. علاقه شهروندان به این سیستم قابل توجه است و هدف پروژه، گسترش آن به تمام ۸۱ استان ترکیه تا سال آینده می‌باشد.

انتظار می‌رود اجرای این سیستم در سطح کشور، درآمد سالانه ۱۲۰ میلیون یورو از بازیافت و ۲۵۰ میلیون یورو صرفه‌جویی از استفاده مجدد مواد اولیه ایجاد کند. همچنین با جمع‌آوری سالانه ۲۵ میلیارد بطری پسماند، واردات زباله ۵۰ میلیون یورو کاهش یافته و صرفه‌جویی ۱۰۰ میلیون یورویی در دفع زباله و مصرف برق شهرداری‌ها حاصل خواهد شد. بر این اساس کل سود سالانه پروژه زباله صفر ترکیه حدود ۵۲۰ میلیون یورو برآورد می‌شود.

مرتبطTRT فارسی - ترکیه روز جهانی زباله صفر را گرامی داشت

۳۰ مارس به‌عنوان «روز جهانی زباله صفر» توسط سازمان ملل اعلام شد

پروژه محیط زیستی زباله صفر ترکیه که با تلاش‌های بانوی اول ترکیه آغاز شد، به یک جنبش جهانی تبدیل شده و سازمان ملل ۳۰ مارس را به‌عنوان «روز جهانی زباله صفر» تعیین کرده است.

در جلسه مجمع عمومی سازمان ملل در ۱۴ دسامبر ۲۰۲۲، با میزبانی اصلی ترکیه و مشارکت ۱۰۵ کشور، ۳۰ مارس به‌عنوان «روز جهانی زباله صفر» تعیین شد. این روز هر ساله در سراسر جهان با برنامه‌های آگاهی‌رسانی و جشنواره‌های محیط زیستی گرامی داشته می‌شود.

امسال نیز در مقر سازمان ملل، روز جهانی زباله صفر با شعار «به‌اندازه کافی هست» برگزار شد و اقدامات آگاهی‌بخشی برای حفاظت از محیط زیست و کاهش پسماند مورد توجه قرار گرفت.

در ترکیه نیز در ۸۱ استان و نمایندگی‌های خارجی کشور، رویدادهایی با موضوع «زباله صفر در مد و نساجی» برگزار شد که بر اهمیت بازیافت و مد پایدار تأکید داشت.

این دستاورد نشان می‌دهد که پروژه زباله صفر ترکیه نه تنها در داخل کشور بلکه در سطح بین‌المللی نیز تأثیرگذار بوده و به الگویی برای سایر کشورها تبدیل شده است.

سخنرانی امینه اردوغان به عنوان اولین همسر رهبر ترک در جلسه ویژه سازمان ملل

امینه اردوغان، بانوی اول ترکیه، در حاشیه هشتادمین مجمع عمومی سازمان ملل در جلسه ویژه با موضوع «زباله صفر» سخنرانی کرد و به نخستین همسر رهبر ترک تبدیل شد که خطاب به مجمع عمومی سخن می‌گوید.

در این جلسه ویژه، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، از تأسیس شورای مشورتی شخصیت‌های برجسته زباله صفر سازمان ملل خبر داد. این شورا به طور رسمی در ۱۲ آوریل ۲۰۲۳ تشکیل شد و امینه اردوغان ریاست آن را بر عهده دارد.

شورای مشورتی شامل ۱۳ عضو است که علاوه بر معاون دبیرکل سازمان ملل، نمایندگانی از ایالات متحده، سیرالئون، شیلی، بنگلادش، برزیل، کلمبیا، هلند، مراکش، بلژیک و هند نیز در آن حضور دارند. حضور و رهبری امینه اردوغان در این شورا، نشان‌دهنده نقش فعال ترکیه در جنبش جهانی زباله صفر و تعهد کشور به محیط زیست در سطح بین‌المللی است.

مرتبطTRT فارسی - سخنرانی خانم امینه اردوغان در نشست ویژه روز جهانی زباله صفر در سازمان ملل

بیش از ۱۵ هزار امضا از ۱۱۴ کشور برای بیانیه حسن نیت جهانی زباله صفر

در رویدادی با عنوان «به سوی حرکت جهانی زباله صفر» که در خانه ترک در نیویورک برگزار شد، رئیس‌جمهور رجب طیب اردوغان اولین امضا را برای بیانیه حسن نیت جهانی زباله صفر ثبت کرد.

این بیانیه به صورت آنلاین نیز قابل رویت است و هم‌اکنون بیش از ۱۵ هزار داوطلب زباله صفر از ۱۱۴ کشور، امضای خود را بر این بیانیه ثبت کرده‌اند.

علاوه بر این، بیش از ۵۰ همسر رهبران، مقامات عالی‌رتبه سازمان‌های بین‌المللی و وزیران امور خارجه نیز این بیانیه را امضا کرده‌اند. این اقدام نشان‌دهنده پذیرش جهانی پروژه زباله صفر ترکیه و نقش فعال امینه اردوغان در گسترش آگاهی محیط زیستی در سطح بین‌المللی است.

پروژه زباله صفر در دستورکار اجلاس جی۲۰

در چارچوب جلسات جی۲۰ که ریاست دوره‌ای آن بر عهده هند بود، وزرای محیط زیست و تغییر اقلیم کشورهای عضو تصمیم گرفتند ابتکارات زباله صفر را ترویج دهند و آن را به عنوان یکی از اولویت‌های زیست‌محیطی جهانی به تصویب رساندند.

پس از نشست سران جی۲۰ در سپتامبر ۲۰۲۳ در دهلی نو، رئیس‌جمهور رجب طیب اردوغان با اشاره به اهمیت پروژه زباله صفر که با شعار «زمین، خانه مشترک ما» اجرا می‌شود، بر نقش آن در حفاظت از محیط زیست و توسعه پایدار تأکید کرد. این تصمیم، نشان‌دهنده پذیرش جهانی و اهمیت بین‌المللی پروژه زباله صفر ترکیه است.

الهام‌گیری از پروژه زباله صفر

همسر رئیس‌جمهور گابن در دیدار با امینه اردوغان در حاشیه هشتادمین مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک اعلام کرد که قصد دارد از پروژه محیط زیستی «زباله صفر» ترکیه الهام بگیرد و در این زمینه با این کشور همکاری کند.

در این دیدار بانوی اول ترکیه خطاب به همتای گابنی خود اعلام کرد که از طریق بنیاد زباله صفر می‌توان آموزش‌های فنی و کارشناسی برای اجرای این پروژه ارائه داد. این نشست نشان‌دهنده نقش الگویی پروژه زباله صفر ترکیه در سطح بین‌المللی و تمایل دیگر کشورها به بهره‌گیری از تجربیات آن است.

همچنین، امینه اردوغان در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل، نمایشگاه «زباله صفر آبی – قطره‌قطره» را افتتاح کرد که اقدامات حفاظت از محیط زیست دریایی و جمع‌آوری پسماندهای آبی را به نمایش می‌گذارد.

مرتبطTRT فارسی - دیدار بانوی اول ترکیه با همسر رئیس‌جمهور گابن

جوایز دریافتی پروژه زباله صفر

پروژه محیط زیستی زباله صفر ترکیه به رهبری امینه اردوغان، طی سال‌های اخیر موفق به کسب جوایز بین‌المللی متعددی در زمینه محیط زیست و توسعه پایدار شده است.

این پروژه در سال ۲۰۱۸ جایزه «پسماند صفر، گرسنگی صفر» را از سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (FAO) دریافت کرد. در سال ۲۰۲۱، جایزه «اهداف توسعه پایدار» از برنامه توسعه سازمان ملل (UNDP) و جایزه «Waste Wise Cities Global Champion»  از برنامه اسکان بشر سازمان ملل (UN-Habitat) به این پروژه تعلق گرفت.

همچنین در سال ۲۰۲۲، پروژه زباله صفر شایسته دریافت جایزه مجمع پارلمانی دریای مدیترانه (PAW Awards) و «جایزه رهبری در حوزه اقلیم و توسعه» بانک جهانی شد. این دستاوردها نشان‌دهنده تأثیر جهانی و اعتبار بین‌المللی پروژه «زباله صفر» در ترویج محیط زیست پایدار است.