تنش چین و هلند بر سر نکسپریا، نشانه بحران تازه در زنجیره جهانی تأمین تراشه
اقدام دولت هلند در توقیف شرکت تولیدکننده تراشه، نکسپریا به دلیل نگرانی‌های امنیتی، روابط پکن و آمستردام را به مرحله جدیدی از تنش رسانده و احتمال بروز بحران تازه‌ای در زنجیره جهانی تأمین تراشه را افزایش داده است.
دولت هلند اعلام کرد مدیریت کامل شرکت تراشه‌سازی، نکسپریا را که در مالکیت شرکت چینی وینگ‌تک قرار دارد، از تاریخ اول اکتبر به دلیل مسائل امنیت ملی و مدیریتی در دست گرفته است. شرکت وینگ‌تک در سال ۲۰۱۹ سهام عمده نکسپریا را خریداری کرده بود.
در پی این تصمیم، دولت هلند ژانگ شویژنگ، مدیرعامل چینی شرکت، را برکنار کرد. مقامات هلندی اعلام کردند نگرانی اصلی آن‌ها احتمال خروج فناوری‌های حساس و ظرفیت‌های تولیدی کلیدی از اروپا بوده است.
وینسنت کارمانز، وزیر اقتصاد هلند، گفت: این تصمیم برای حفاظت از فناوری‌های حیاتی و جلوگیری از خروج توانمندی‌های استراتژیک از اروپا اتخاذ شد.
دادگاه استیناف آمستردام نیز اعلام کرد که نمایندگان آمریکا در نشستی با مقامات هلندی در ۱۲ ژوئن هشدار داده بودند، در صورت ادامه مدیریت چینی در نکسپریا، این شرکت از اول اکتبر در فهرست تحریم‌های وزارت بازرگانی آمریکا قرار خواهد گرفت.
در دسامبر ۲۰۲۴، در دوره ریاست‌جمهوری جو بایدن، شرکت وینگ‌تک به فهرست تحریم‌های آمریکا افزوده شد. واشنگتن در چارچوب سیاست مهار چین، بر جلوگیری از انتقال فناوری‌های کلیدی به شرکت‌های چینی تمرکز کرده است.
در واکنش به اقدام هلند، چین صادرات تراشه‌های تولیدشده توسط نکسپریا در خاک خود را محدود کرد. شعبه چینی شرکت در تاریخ ۱۷ اکتبر به مشتریان خود اطلاع داد که دفتر مرکزی اروپایی دسترسی کارکنان چینی به سیستم‌های شرکت را قطع کرده و پرداخت حقوق را متوقف ساخته است. به دنبال این تصمیم، شعبه چینی اعلام کرد زنجیره تأمین داخلی خود را ایجاد خواهد کرد.
در همین حال، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا و شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، در دیداری در ۳۰ اکتبر در کره جنوبی توافق کردند اجرای قانون مالکیت ۵۰ درصدی برای شرکت‌های تحریم شده به مدت یک سال به تعویق بیفتد. اما این توافق، اختلافات میان پکن و آمستردام را برطرف نکرد.
پکن، دولت هلند را مسئول بحران احتمالی در زنجیره جهانی تراشه دانسته و تأکید کرده است که آمستردام حتی به معقول‌ترین درخواست‌ها درباره نکسپریا توجهی نکرده است. در مقابل، هلند اعلام کرده تا زمانی که مشکلات مدیریتی تهدیدکننده امنیت ملی حل نشود، تصمیم خود را تغییر نخواهد داد.
وزارت بازرگانی چین اعلام کرد که مجوزهای صادراتی شرکت‌های چینی به‌سرعت بررسی شده و حمایت‌های لازم برای تداوم فعالیت واحد چینی نکسپریا فراهم شده است.
شرکت نکسپریا تراشه‌های مورداستفاده در خودروهای تولیدی شرکت‌های بزرگ اروپایی، آمریکایی و ژاپنی را تأمین می‌کند و کارشناسان هشدار داده‌اند هرگونه اختلال در فعالیت آن می‌تواند بحرانی مشابه کمبود تراشه در دوران همه‌گیری کرونا ایجاد کند.
به باور تحلیلگران، تقسیم اجباری این شرکت میان دولت‌های چین و هلند نشان می‌دهد تا چه اندازه صنایع و زنجیره‌های جهانی تأمین، در برابر مداخلات سیاسی ناشی از رقابت ژئوپلیتیکی آسیب‌پذیرند.