دریاچه ارومیه دیگر اثری از حیات ندارد
تصاویر ماهواره‌ای اخیر نشان می‌دهد که دریاچه ارومیه به‌طور کامل خشک شده است؛ بحرانی که از اواسط دهه نود میلادی آغاز شد و با هم‌افزایی تغییرات اقلیمی و مداخلات انسانی، امروز به یکی از جدی‌ترین تهدیدهای زیست‌محیطی ایران تبدیل شده است.
به گزارش رسانه‌های ایران، عکس‌های هوایی اخیر نشان می‌دهد دریاچه ارومیه به‌طور کامل خشک شده و این پهنه آبی به یک دشت نمک وسیع بدل شده است.
دریاچه‌ای که زمانی ششمین دریاچه بزرگ آب شور جهان بود، طی سه دهه اخیر بیش از ۹۰ درصد حجم و مساحت خود را از دست داده و عملاً به یک دریاچه فصلی تبدیل شده بود که تنها در ماه‌های پرآب سال نشانه‌هایی از حیات داشت.
بحران دریاچه ارومیه از اواسط دهه نود میلادی آغاز شد؛ بحرانی پیچیده که ناشی از ترکیب تغییرات اقلیمی با مداخلات سنگین انسانی است.
ساخت سدهای متعدد، گسترش بی‌رویه کشاورزی و برداشت گسترده آب‌های زیرزمینی از مهم‌ترین عوامل این فاجعه به شمار می‌رود.
بر اساس آمارها، از دهه هشتاد تاکنون بیش از ۵۰ سد بزرگ و ده‌ها بند کوچک روی رودخانه‌های منتهی به دریاچه ساخته شده است؛ تنها بین سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۱، ۴۳ سد موجب کاهش ۷ متری سطح آب دریاچه شدند.
مهدی زارع، استاد دانشگاه و رئیس شاخه زمین‌شناسی فرهنگستان علوم ایران، در گفت‌وگو با رسانه‌های محلی توضیح داد که از زمان اوج سطح آب در سال ۱۹۹۵، زوال دریاچه سرعت داشته است.
وی افزود: در دو دهه پس از آن، سطح آب بیش از ۷ متر پایین رفت و مساحت دریاچه حدود ۹۰ درصد کاهش یافت؛ هرچند افزایش بارندگی در سال آبی ۲۰۱۸-۲۰۱۹ و انحراف آب از رودخانه زاب در سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ احیای موقتی ایجاد کرد، اما از اواسط ۲۰۲۳ بخش اعظم حوضه دریاچه بار دیگر به دشت نمک خشک تبدیل شد.
مهدی زارع تصریح کرد: یکی دیگر از عوامل تشدید بحران، ساخت گذرگاه و پل ۱۵ کیلومتری در مرکز دریاچه در اوایل دهه ۲۰۰۱ بود.
وی گفت: این میان‌گذر با تنها یک شکاف ۱.۲۵ کیلومتری برای تبادل آب، دریاچه را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم کرد و موجب اختلاف شوری، اختلال در گردش طبیعی آب و تسریع روند خشک شدن به‌ویژه در نیمه جنوبی شد.
عیسی کلانتری، دبیر پیشین ستاد احیای دریاچه ارومیه، نیز اخیرا با فاجعه‌بار خواندن وضعیت دریاچه ارومیه گفته بود: فقط حدود ۱۰۰ میلیون متر مکعب آب شور در پهنه‌ای نزدیک به ۲۰۰ کیلومتر مربع باقی مانده، یعنی عمق آب به کمتر از نیم متر رسیده و این دریاچه عملاً مرده است.
وی ابراز داشت: ۱۰ تا ۲۰ روز آینده، همین آب باقی‌مانده هم تبخیر می‌شود و بستر نمکی آن به غبارهای سمی تبدیل خواهد شد که برای مردم منطقه آذربایجان فاجعه‌ای بهداشتی، زیست‌محیطی و حتی ژنتیکی به دنبال خواهد داشت.