در دو سال گذشته، اسرائیل در کنار حملات گسترده، با اعمال محاصره، تخریب زمین‌های کشاورزی، قطع آب و برق، و جلوگیری از ورود غذا و کمک‌های بشردوستانه، غزه را به مرز نابودی کشانده است. کارشناسان و نهادهای حقوق بشری می‌گویند این سیاست عامدانه گرسنگی دادن، به ابزاری برای جنگ و نسل‌کشی تبدیل شده است.
رامی عبده، رئیس سازمان حقوق بشری یورومد مستقر در ژنو، می‌گوید: اسرائیل از طریق سیاست «استفاده از غذا و آب به‌عنوان سلاح جنگ و ابزار نسل‌کشی»، قحطی را در غزه ایجاد کرده است.
مرگ‌ومیر فلسطینی‌ها بر اثر گرسنگی و قحطی در غزه به حداقل ۴۶۰ نفر رسیده است که بیش از ۱۵۰ کودک در میان آن‌ها هستند. یک کمیسیون تحقیق مستقل سازمان ملل نیز نتیجه گرفته است که اسرائیل در این منطقه مرتکب نسل‌کشی شده است.
عبده می‌گوید: اسرائیل آسیب‌پذیری که طی سال‌ها ایجاد کرده بود را به یک سلاح نابودی تدریجی تبدیل کرده است.
ژنو
کارشناسان و گروه‌های حقوق بشری می‌گویند اسرائیل از طریق سیاست گرسنگی، قحطی را در غزه مهندسی کرده و هر تصمیم این کشور، فشار بر منابع غذایی را بیشتر کرده تا گرسنگی اجتناب‌ناپذیر شود.
سازمان ملل در اواخر آگوست به‌طور رسمی قحطی در غزه را اعلام کرد، تاییدی بر آنچه بسیاری از نهادهای ناظر و کارشناسان ماه‌ها پیش هشدار داده بودند. یک ماه بعد، کمیسیون تحقیق مستقل سازمان ملل نتیجه گرفت که اسرائیل در غزه مرتکب نسل‌کشی شده است.
پس از آن، مقامات ارشد بشردوستانه، از جمله تام فلچر، معاون دبیر کل سازمان ملل متحد در امور بشردوستانه، بارها خواستار پایان دادن به «مانع‌تراشی سیستماتیک» اسرائیل در مسیر کمک‌های حیاتی شدند؛ موضوعی که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل و دولتش آن را انکار می‌کنند.
رامی عبده می‌گوید: این سیاست جلوگیری از دسترسی به نیازهای اساسی برای زندگی انسان‌ها، نشان‌دهنده نیت اسرائیل برای گرسنه نگه داشتن غزه و کشتار فلسطینی‌هاست.
او تاکید کرد: قحطی در غزه با دیگر قحطی‌ها متفاوت است، چرا که نتیجه بلایای طبیعی یا فروپاشی اقتصادی به تنهایی نیست، بلکه سیاستی آگاهانه برای استفاده از غذا و آب به‌عنوان سلاح جنگ و ابزار نسل‌کشی است.
عبده افزود که مقامات اسرائیلی از ابتدای حملات، این هدف خود را به صراحت اعلام کرده‌اند: طبق حقوق بین‌الملل بشردوستانه، استفاده از گرسنگی علیه غیرنظامیان یک جنایت جنگی است، اما در غزه این جنایت آشکار و عیان در حال انجام است.
آسیب‌پذیری مهندسی‌شده، سلاح نابودی تدریجی
اسرائیل امنیت غذایی غزه را مدت‌ها قبل از اکتبر ۲۰۲۳ تخریب کرده بود. این کشور از سال ۲۰۰۶ محاصره‌ای اعمال کرد که کنترل تمام گذرگاه‌های مرزی را به اسرائیل واگذار می‌کرد و گاهی حتی کالری مجاز روزانه برای هر فلسطینی را محاسبه می‌کرد.
تا سال ۲۰۲۳، چهار نفر از هر پنج فلسطینی در غزه به کمک‌های غذایی وابسته بودند، نرخ بیکاری جوانان حدود ۶۷ درصد بود و بیماری‌های مرتبط با سوءتغذیه مانند کم‌خونی کسترش پیدا کرده بود. عبده گفت: این آسیب‌پذیری مهندسی‌شده باعث شد جامعه توانایی مقابله با هر اختلالی در کمک‌ها را نداشته باشد.
او افزود: وقتی اسرائیل گذرگاه‌ها را بست، هیچ جایگزین محلی یا ظرفیت تولیدی برای کاهش این شوک وجود نداشت. همزمان، اسرائیل زمین‌های کشاورزی را بمباران و تخریب کرد و سبد غذایی غزه را نابود ساخت.
نقطه عطف در ۹ اکتبر ۲۰۲۳ رخ داد، زمانی که اسرائیل «محاصره کامل» غزه را اعلام کرد و دسترسی به غذا، آب، سوخت و برق را قطع نمود. واردات یک‌شبه متوقف شد، کاروان‌های کمک در مرز متوقف شدند و کمبودها فوراً تشدید شد.
با مسدود شدن سوخت، نانوایی‌ها تعطیل شدند، پمپ‌های آب از کار افتادند و کامیون‌ها از حرکت کردن باز ماندند. غذا قابل پخت، ذخیره یا توزیع نبود و آب آشامیدنی دردسترس نبود و گرسنگی با بیماری همراه شد.
عبده همچنین به تخریب زمین‌های کشاورزی و ممنوعیت ماهیگیری اشاره کرد و آن‌ها را بخشی از الگوی گسترده اسرائیل برای حذف منابع غذایی غزه دانست: اشغال، آسیب‌پذیری را که طی سال‌ها ایجاد کرده بود، به سلاح نابودی تدریجی تبدیل کرد.
آوارگی اجباری، گرسنگی را تشدید می‌کند
دستورهای تخلیه اسرائیل و بمباران‌های مداوم، بارها موجب آوارگی جمعی شده و پناهگاه‌ها را بیش‌ازحد شلوغ کرده و منابع محدود را تحت فشار قرار داده است.
در حال حاضر، حدود ۲ میلیون فلسطینی در سراسر غزه آواره هستند. عبده گفت: ترک ناگهانی محل سکونت باعث شده است که اغلب مردم، دسترسی به مایحتاج ضروری نداشته باشند.
کودکان و زنان باردار بیشترین آسیب را دیدند. گرسنگی همراه با بیماری و کمبود آب آشامیدنی، بحرانی کامل در حقوق غذایی، بهداشتی و مسکن ایجاد کرد.
او افزود تا اوایل ۲۰۲۴، اسرائیل کمپین خود علیه اصلی‌ترین نهاد بشردوستانه غزه، یعنی آژانس امداد و کاریابی سازمان ملل برای آوارگان فلسطینی (اونروا) را تشدید کرد.
تعلیق کمک‌های مالی این نهاد را فلج کرد، انبارها بمباران شدند، کاروان‌ها مسدود شدند و غارت گزارش شد.
اسرائیل از اوایل ۲۰۲۴ عملاً کمک به شمال غزه را ممنوع کرد و پس از حملات اکتبر آن را شدیدتر نمود. در می ۲۰۲۴، بسته شدن گذرگاه رفح آخرین مسیر غزه به جهان خارج را بست.
یک سال بعد، در می ۲۰۲۵، اسرائیل با حمایت آمریکا، بنیاد بشردوستانه غزه (GHF) را برای نظارت بر کمک‌ها راه‌اندازی کرد.
بیش از ۱۷۶۰ فلسطینی در تلاش برای رسیدن به غذا کشته شده‌اند، که نزدیک به ۱۰۰۰ نفر آن‌ها در اطراف سایت‌های بنیاد بشردوستانه رخ داده است.
عبده گفت: ردگیری اقدامات و اظهارات اسرائیل، محاصره طولانی، بستن گذرگاه‌ها، مسدود کردن کاروان‌ها، هدف‌گیری انبارهای غذا، تخریب زمین‌های کشاورزی، ممنوعیت ماهیگیری، تضعیف اونروا، غارت کمک‌ها، حمله به غیرنظامیان برای دسترسی به غذا، حملات به پلیس و اسکورت‌های امنیتی، دستورات تخلیه غیرقانونی مکرر و حتی ایجاد بنیاد بشردوستانه غزه، یک الگوی واضح را نشان می‌دهد. این آشفتگی تصادفی نیست، بلکه سیاستی مهندسی‌شده برای گرسنگی است.
قحطی اعلام شد، اما پاسخ مؤثر نبود
در ۲۲ آگوست، طبقه‌بندی یکپارچه مراحل امنیت غذایی (IPC) رسماً قحطی را در بخشی از غزه اعلام کرد، به این معنا که سه شاخص بحرانی، محرومیت شدید غذایی، سوءتغذیه حاد و مرگ‌ومیر مرتبط با گرسنگی نقض شده‌اند.
براساس گزارش وزارت بهداشت فلسطین در غزه، مرگ فلسطینی‌ها مرتبط با گرسنگی و قحطی به حداقل ۴۶۰ نفر رسیده است که بیش از ۱۵۰ نفر کودک هستند. بحران رو به وخامت، یک نفر از هر پنج کودک در شهر غزه را دچار سوءتغذیه کرده و موارد روزبه‌روز افزایش می‌یابد.
عبده گفت: حتی پس از اعلام رسمی قحطی، هیچ اقدام مؤثری انجام نشده است. جامعه بین‌المللی نتوانسته اسرائیل را مجبور کند که با حمایت آمریکا و اروپا همچنان قطعنامه‌های سازمان ملل را نقض می‌کند.
او افزود که اعلام قحطی بیشتر از جنبه قانونی و اخلاقی اهمیت دارد و زمینه را برای مسئولیت‌پذیری در برابر دادگاه‌های بین‌المللی مانند دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) یا دادگاه بین‌المللی دادگستری (ICJ) فراهم می‌کند.
عبده تأکید کرد: طبق حقوق بین‌الملل بشردوستانه، این گرسنگی عمدی یک جنایت جنگی است و با شواهد رو به افزایش از نیت و نتیجه، این اعمال به سطح نسل‌کشی می‌رسند.
کار چندانی انجام نشده است
در سپتامبر، کمیسیون تحقیق مستقل سازمان ملل درباره سرزمین‌های فلسطینی اشغالی، از جمله قدس شرقی، نتیجه گرفت که اسرائیل در غزه مرتکب نسل‌کشی شده است.
پس از دو سال تحقیق، کمیسیون اعلام کرد مقامات و نیروهای امنیتی اسرائیل چهار مورد از پنج اقدام نسل‌کشی تعریف‌شده در کنوانسیون نسل‌کشی ۱۹۴۸، قتل‌عام، وارد آوردن آسیب جسمی یا روحی شدید، تحمیل شرایط زندگی به منظور نابودی فلسطینی‌ها و جلوگیری از زاد و ولد را مرتکب شده‌اند.
کمیسیون نتیجه گرفت: دولت اسرائیل مسئول عدم پیشگیری از نسل‌کشی، ارتکاب نسل‌کشی و عدم مجازات مرتکبان نسل‌کشی علیه فلسطینی‌ها در غزه است.
بیانیه ۱۶ سپتامبر تأکید کرد: اسرائیل باید سیاست گرسنگی را پایان دهد، محاصره را لغو کند و دسترسی بدون مانع کمک‌های بشردوستانه و تمامی کارکنان سازمان ملل، از جمله اونروا و دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد و همه نهادهای بشردوستانه بین‌المللی را تضمین کند.
عبده خاطرنشان کرد که این اعلامیه ارزش زیادی دارد اما نیازمند اراده برای اجراست: برچسب‌زدن اقدامات اسرائیل به نسل‌کشی باید تعهدات کنوانسیون نسل‌کشی ۱۹۴۸، از جمله پیشگیری و مجازات، را فعال کند که باید شامل فشار سیاسی و قانونی برای تضمین تحویل کمک‌ها باشد.
