تالابهای گلستان زیر فشار خشکسالی؛ تهدیدی چندجانبه برای سلامت اکوسیستم
خشک شدن تالابهای گلستان در پی کاهش بارشها و تغییرات اقلیمی، تهدیدی جدی برای محیط زیست، تنوع زیستی و معیشت هزاران خانوار ایجاد میکند.
تالابهای گلستان در ایران، از جمله تالاب گمیشان و تالابهای وابسته به رودخانه اترک، به دلیل کاهش شدید بارشها و تغییرات اقلیمی در معرض خشکسالی قرار گرفتهاند. این تالابها که یکی از مهمترین زیستگاههای پرندگان مهاجر و اکوسیستمهای آبی ایران به شمار میروند، نقش حیاتی در حفظ تنوع زیستی، تعدیل اقلیم و تأمین معیشت مردم محلی دارند.
در سالهای اخیر بهرهبرداری بیرویه از منابع آب و افزایش دما باعث خشک شدن کامل یا نیمهخشک بسیاری از این تالابها شده است. کارشناسان هشدار میدهند ادامه این روند میتواند پیامدهای جبرانناپذیری برای محیط زیست و جوامع محلی به دنبال داشته باشد.
کاهش ۴۰ تا ۵۰ درصدی بارشها در سال آبی جاری نسبت به سال گذشته و افزایش دما، باعث خشک شدن یا نیمهخشک شدن بسیاری از تالابها شده است. کاهش آب ورودی به این مناطق موجب افت شدید سطح آب و اختلال در عملکرد اکولوژیکی آنها شده است.
قدیر حسنزاده، مدیرکل محیط زیست گلستان اعلام کرده است، تالابهای این استان به ویژه آنهایی که به رودخانه اترک وابستهاند، به بارشهای مناطق بالادست وابستهاند و در نبود بارندگی کافی توان آبگیری خود را از دست میدهند. خشک شدن تالابها نه تنها سلامت مردم را به دلیل گرد و غبار و ریزگردها تهدید میکند، بلکه باعث کاهش تنوع زیستی، آسیب به آبزیان و کاهش ظرفیت پرورش ماهی میشود.
مسئولان همچنین هشدار دادهاند که کمبود آب تالابها بر کشاورزی متصل به منابع آبی این زیستگاهها و صنایع دستی محلی نیز اثر منفی دارد و در بلندمدت میتواند گردشگری طبیعی استان را تحت تأثیر قرار دهد.
با وجود اقدامات حفاظتی مانند لایروبی کانالها، تخصیص حقآبه محیط زیستی و اجرای طرحهای مشارکتی، کارشناسان معتقدند بدون بارش کافی و مدیریت بلندمدت، تالابها همچنان در معرض بحران قرار دارند. آنها بر لزوم مشارکت فعال مردم محلی و همکاری بینبخشی نهادها برای حفاظت از این اکوسیستمها تأکید دارند.